Katte nies: oorsake en behandeling

Ag, die kat nies – dis dalk een van die oulikste geluide wat jy ooit sal hoor, maar is dit ooit ’n rede tot kommer? Net soos hul mense, kan katte verkoue kry en ly aan boonste respiratoriese en sinus infeksies. Daar is egter ander toestande wat ook tot daardie oulike nies kan lei.

Hoekom nies my kat?
Katte kan om verskeie redes nies, soos:

 ’n Eenvoudige neus-kielie. Ons het almal dit gehad!
 'n Skadelike reuk, soos chemikalieë
Stof en ander lugdeeltjies
 'n Vreemde voorwerp soos 'n stukkie pluis, gras of 'n haar
 'n Respiratoriese infeksie
Ontsteking van neusholte en/of sinusse
 Inflammasie of infeksie van 'n tand wat dreinering in sinusse veroorsaak

Hoekom nies katte? Is daar 'n patroon?
Daar is seker geen rede om bekommerd te wees oor so nou en dan nies hier en daar nie – dit is dalk net iets in die lug wat haar neusgang irriteer. As dit meer as net af en toe is, soek patrone: Gebeur dit omtrent dieselfde tyd van die dag? Gebeur dit net in 'n sekere kamer of tydens gesinsaktiwiteite? Om patrone te soek, kan help om te bepaal of jou kat nies as gevolg van 'n irritasie, soos stof of parfuum, of as dit deur 'n infeksie of ander onderliggende toestand veroorsaak word.

As jy agterkom dat jou kat meer nies wanneer jy die badkamer skoonmaak, of nadat hy sy besigheid in sy eie badkamer gedoen het, kan hy 'n reaksie hê op 'n chemiese stof in die skoonmaakprodukte of stof in rommel.

Aan die ander kant, as jou kat baie nies en jy het afskeiding van die neus of oë opgemerk saam met 'n gebrek aan energie en verlies aan eetlus, dan is dit dalk iets om oor bekommerd te wees. Nies wat met ander simptome gepaard gaan, kan 'n teken wees dat jou kat aan 'n boonste respiratoriese infeksie of ander onderliggende toestand ly wat veeartsenykundige sorg kan vereis.

Wanneer om 'n veearts te sien?
Veearts wat na kat se hart luister. As jou kat net af en toe nies met óf geen ander simptome óf baie ligte simptome nie, kan jy dalk 'n dag of twee wag en haar bloot monitor vir enige veranderinge. Katjies, aan die ander kant, moet altyd deur 'n veearts gesien word wanneer hulle aan hierdie tipe simptome ly.

As die nies voortduur of met ander simptome gepaard gaan, is 'n besoek aan die veearts heel waarskynlik nodig vir behoorlike diagnose en behandeling. Dit is veral belangrik as jou kat ophou eet het. Verlies aan eetlus is 'n baie algemene simptoom van boonste respiratoriese toestande by katte as gevolg van verlies aan reuk en/of smaak, sowel as die onvermoë om uit die neus asem te haal. Sommige toestande kan ook probleme veroorsaak om te sluk.

Anders as die menslike liggaam wat weke of selfs maande kan gaan sonder om te eet, gaan 'n kat se liggaam na slegs 2-3 dae in hongersnood. Dit kan lei tot 'n ernstige en potensieel dodelike toestand genaamd hepatiese lipidose (of vetterige lewersiekte). In hierdie gevalle is binneaarse vloeistowwe en bykomende voedingsondersteuning dikwels nodig vir onmiddellike behandeling, gevolg deur enige nodige voorskrifte soos antibiotika, anti-naarheid medikasie en eetlusstimulante.

Oorsake van nies by katte
Bo-respiratoriese infeksies
Eienaar streel siek kat Nies is 'n algemene simptoom van boonste respiratoriese infeksies (URI's) by katte. Daar word dikwels na verwys as die "gewone verkoue" of die "katgriep", boonste lugweginfeksies kan virale, bakteriese en selfs swam wees, hoewel dit minder algemeen is.

Hierdie tipe infeksies kan enige plek van 7 tot 21 dae duur, met 7 tot 10 dae as die gemiddelde duur vir ongekompliseerde gevalle.

Simptome
Algemene simptome van boonste respiratoriese infeksie by katte sluit in:
 Herhalende nies oor etlike ure of dae
 Ongewone afskeiding van die neus of oë wat helder, geel, groen of bloederig kan lyk
Herhaaldelike hoes of sluk
 Lusteloosheid of koors
Dehidrasie en/of verminderde eetlus

Katte met 'n groter risiko om URI's te ontwikkel, sluit katjies en bejaarde katte in, sowel as ongeënte en immuunonderdrukte katte. Aangesien baie van die virusse wat hierdie infeksies veroorsaak hoogs aansteeklik is, is dié wat in groepe soos skuilings en multikathuishoudings gehou word, ook kwesbaar, veral as hulle nie ingeënt is nie.

Behandeling
Behandeling vir boonste respiratoriese infeksies hang af van die erns. In gevalle met oor die algemeen ligte simptome, kan URI's na 'n paar weke vanself oplos. In ander gevalle kan addisionele behandeling vereis word, soos:
 Antivirale medikasie of antibiotika
Oog- en/of neusdruppels
 Steroïede
 Onderhuidse vloeistowwe (in gevalle wat dehidrasie behels)
Ernstige gevalle kan hospitalisasie vereis vir meer intensiewe behandeling soos IV vloeistowwe en voedingsondersteuning. As dit nie behandel word nie, kan boonste respiratoriese infeksies lei tot ander ernstige komplikasies soos longontsteking, chroniese asemhalingsprobleme en selfs blindheid.

As jy vermoed dat jou kat 'n boonste lugweginfeksie het, is hier 'n paar onmiddellike stappe wat jy kan neem om 'n bietjie verligting te bied:
 Maak gereeld enige afskeiding van jou kat se neus en gesig skoon met warm, klam katoen.
Probeer om jou kat te kry om te eet deur blikkieskos op te warm.
Maak seker jou kat het baie vars water.
Laat 'n lugbevochtiger aan om te help om jou kat se neusgange klam te hou.
Nasale en sinusprobleme

Katte kan ook aan inflammatoriese toestande soos rinitis en sinusitis ly. Rhinitis is die ontsteking van die slymvliese van die neus, wat ons almal ken as 'n "toe neus", en sinusitis is ontsteking in die voering van die sinusse.

Hierdie twee toestande kom dikwels saam by katte voor, wat "rhinosinusitis" genoem word, en is algemene komplikasies van boonste respiratoriese infeksies.

Simptome
Benewens gereelde nies, sluit tekens van rinitis en sinusitis by katte in:
 Duidelike neusafskeiding in ligte gevalle OF geel, groen of bloederig in ernstige gevalle
Moeilike asemhaling, snork en/of asemhaling deur die mond
 Poot op die gesig
Skeur en afskeiding van die oë
 Omgekeerde nies (maak die neus skoon deur kort, vinnige inasemings)
 'n Knop op die neusbrug (indien swam)

Behandeling
Die diagnose van rinitis en sinusitis behels `n evaluering van jou kat se mediese geskiedenis, saam met `n deeglike fisiese ondersoek. 'n Renoskopie, wat behels dat 'n klein endoskoop in die neus of mond geplaas word vir beter visualisering van die nasale struktuur, kan ook nodig wees saam met 'n neusspoeling om monsters te versamel.

Behandeling kan 'n neusspoeling en breëspektrum antibiotika insluit om bakteriële infeksies te behandel of te voorkom, tesame met 'n dosis steroïede om die neus- en sinusholtes oop te maak. Binneaarse vloeistowwe en voedingsondersteuning kan ook in ernstige gevalle nodig wees.

Chroniese boonste respiratoriese toestande
Gereelde en herhalende nies by katte kan ook as gevolg van chroniese respiratoriese toestande wees. Chroniese rinitis is die algemeenste en is gewoonlik die gevolg van permanente skade aan die immuunstelsel en neusgange.

Simptome
Die simptome van chroniese boonste respiratoriese toestande by katte is soortgelyk aan boonste respiratoriese infeksies en inflammasie, maar duur voort oor weke of maande of met tussenposes van 'n paar weke. Toestande soos chroniese rinitis kan ook lei tot herhalende bakteriële infeksies, wat die simptome kan vererger.

Hierdie simptome kan insluit:
Nies pas
Stop, loopneus
Dik, geel neusafskeiding
 Verlies aan eetlus
 Kwyl en sukkel om te sluk
 Ontslag uit een of albei oë

Katte wat reeds herstel het van ernstige akute virusinfeksies, soos kattekalicivirus en katteherpesvirus, is meer vatbaar vir chroniese boonste respiratoriese toestande, met simptome wat voortdurend of met tussenposes voortduur. Hulle is ook meer geneig om aan virusheraktivering te ly as gevolg van stres, siekte of immuunonderdrukking.

Behandelingsopsies
Met chroniese toestande is verdere ondersoek nodig om die onderliggende oorsake te bepaal, insluitend:
 Bloed- en urinetoetse om virusse en ander aansteeklike siektes op te spoor
X-strale of gevorderde beelding (CT of MRI) van die neus, farinks en bors
Rinoskopie vir beter visualisering van die strukture binne die neus
Klein biopsie van die neus om te bepaal of enige organismes teenwoordig is

Ongelukkig is daar geen geneesmiddels vir chroniese boonste respiratoriese toestande by katte nie, daarom behels behandeling gewoonlik die bestuur van die simptome met gereelde veeartsenykundige sorg en medikasie.

Allergieë
Anders as by mense, is allergieë nie 'n algemene oorsaak van nies by katte nie. In plaas daarvan verskyn simptome gewoonlik in die vorm van velirritasies, soos letsels, jeuk en haarverlies. Sommige katte kan egter aan ander simptome ly, soos jeukerige en waterige oë saam met hoes, nies en hyg – veral by katte met asma.

Hierdie toestand, bekend as "hooikoors" by mense, word allergiese rinitis genoem en simptome kan seisoenaal voorkom as gevolg van buite-allergene soos stuifmeel, of die hele jaar deur as dit veroorsaak word deur binnenshuise allergene soos stof en skimmel.

Behandelingsopsies
Ongelukkig is daar geen geneesmiddels vir allergieë by katte nie. Die simptome kan egter bestuur word met 'n gespesialiseerde behandelingsplan wat deur u primêre veearts of 'n veeartsenykundige dermatologie spesialis ontwikkel is. Dit kan pasgemaakte entstowwe en ander medikasie insluit, tesame met 'n spesiale dieet.

Entstowwe
Sekere entstowwe, soos dié wat gebruik word om boonste lugweginfeksies te voorkom, kan ook nies by katte veroorsaak. Simptome verdwyn egter gewoonlik binne 'n paar dae vanself.

Veg teen die koue voor dit gebeur
Natuurlik is voorkoming altyd beter as behandeling. Deur 'n paar ekstra stappe te neem, kan jy dalk jou kat gesond hou en 'n leeftyd van nies vermy.

Een van die beste maniere om sekere virusse te voorkom, is deur jou kat te laat inent volgens die skedule wat deur jou familieveearts aanbeveel word. As jy ooit onseker is oor enige aspek van jou kat se gesondheid, bel jou familieveearts. Dis waarvoor die dokter is!